Монгол улсад хятадууд мал маллаж, бүр “мянгат малчин”-ны олзол хангасан тухай мэдээлэл сошиал медиа группээр тарж, олны дургүйцэл, эсэргүүцлийг төрүүлэээд байгаа билээ.

Тэгвэл энэ мэдээллийн анхын эх сурвалж болох “Одоо цаг” сонины нийтлэлийг бүрэн эхээр нь  уншигчиддаа хүргэж байна. Ямартай ч энэ соннд гарсан хятад малчны хоёр зургийн Баянхонгор аймгийн Баянлиг суманд нутагладаг  малчин хятад эр Вэй Лю гэгчийн зураг биш болох нь нотлогдсон.  Гэхдээ энэ нь хятад эр мал маллаагүй гэсэн үг  хараахан биш юм.

Өнөөдрийн байдлаар ХХААЯ-аас гаргасан судалгаагаар улсын  хэмжээнд нийтдээ 448 мянгат малчид байгаа аж. Хэдийгээр жилээс жилд мянгат малчдын тоо өсч байгаа ч нэг үеэ бодвол тооны араас хөөцөлдөхөө больж, малынхаа гарал үүсэл, үржил шимд ихээхэн анхаарах болсон гэнэ. Гэсэн хэдий ч мянгат малчдын тоо жилд 50 гаруй тоогоор нэмэгдсээр байгаа юм.

Хамгийн харамсалтай нь сүүлийн жилүүдэд мянгат малчдын тоонд хятадууд хүч түрэн орж иржээ. Өмнөговь аймгийн Гурвантэс суманд 1400 гаруй малтай хятад нөхөр жинхэнэ жаргаж байгаа юм байх. Тэрбээр тус аймгийн нутагт 2007 онд уул уурхайн ажилчид Хятадаас авчрахад орж анх бөөвийсөн тас хар амьтан орж ирсэн байна. Сайхь эр уг нь Сян Фин гэх хятад нэртэй байсан ч өөртөө Насан хэмээх монгол нэр өгч, 2009 он хүртэл “Энержи ресурс”-ийн эрхэлдэг нэгэн компанид туслах ажилтнаар ажиллаж байгаад ажлаасаа гарчээ. Цалин өндөртэй ажлаасаа гарсны учир нь хамт орж ирсэн нэг хятадтайгаа цалингаа цуглуулан байж, 200 хонь худалдан авч, өөрсдөө маллах болсон аж.

Тэрбээр зөвхөн мал маллаад зогсохгүй, тус компанийнхаа нэрийн дор бага сага зүйл хилээр оруулж ирэн, нутгийн малчин иргэдэд борлуулж, оронд нь төллөх мал авдаг байсан тухай ярилаа. Түүний ажиллаж байсан компани нь өмнөд хилээр бараа таваар зөөдөг байсан бөгөөд мань эр тэдний нэрийн дор өөрийнхөө хэмжээнд   тааруулсан    зүйл авчруулдаг байсан аж. Насан хэмээгчийн хилээр оруулдаг гол нэрийн бараа нь өдгөө манайхны өргөн хэрэглэх болсон хятад мотоцикль аж.

Гэтэл анх 200 хонь худалдан авч байсан хятад нөхөр 2012 оны мал тооллогоор 1400 гаруй малтай болж, хоёр ч малчин өрхөөр малаа маллуулдаг болжээ. Ийнхүү Хятадын ажилгүй, амьдралгүй зөвхөн өнөө маргаашийнхаа мантууны мөнгөөр амиа зогоодог байсан дотор эр хэдхэн жилийн дотор Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт, тэр тусмаа мал аж ахуйн гэгдэх улсын нутагт ирээд 1400 малтай болж огцом баяжсан байна. Малч удмын хүмүүсийг өрх гэрээр нутагт усанд нь боолчилж байгаа нь дэндүү эмгэнэлтэй. Бүр удам судраар нь боолчилж байна шүү дээ.

Тэрбээр өөрөө Хятадын иргэншилтэй хятад иргэн хэрнээ Өмнөговь аймгийн нутагт суурьшин, хилээр үе үе гарчихаад байдаг тухай нутгийн иргэд ярьсан юм. Улсын мал тооллого болохоор бараг “зарц” гэж болохоор туслахуудынхаа нэр дээр тоолуулдаг ч тэдэнд ганц ч төлөгний мэдэл үгүй ажээ. Хэрвээ ганц нэг хонь хурга алдчихвал Насан хэмээх мянгат малчин эр тэдний цалинг өгөхгүй гүрийж, бүр дараагийн цалинг нь ч өгөхгүй хэмээн дээрэлхдэг гэнэ. Мөнгөтэй хүний өмнө хэн ч хүчин мөхөс тул нутгийн малчид “На” баян хэмээн доль цохиж, царайчилдаг болжээ.

Хөдөө орон нутагт орлого байхгүй туслах малчид нь өдөр шөнөгүй ээлжээр малыг нь харсны хүчинд тав арван төгрөг авдаг. Харин орон нутгийн удирдлагууд болохоор   мэддэг   хэрнээ    юу   ч хэлдэггүй нь цаанаа нууц учир шалтгаантай гэдгийг ч биднээс нуусангүй. Магадгүй, нутгийн удирдлагууд Насан хэмээх хятадаас хахууль ч авдаг юм билүү хэн мэдлээ гэх нэгэн ч бий. Иймд одоо хятад эрийг нутгийнх нь удирдлагууд нэгэнт хүлээн зөвшөөрч байгаа бол Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ц. Элбэгдорж “Улсын сайн малчин” хэмээх цолоо түүнд олговол таарна. Ийнхүү хятадууд өмнөд нутгийн маань    байгалийн    баялгийг цөлмөж байгаа шигээ малчин ардуудын маань малыг авч, өөрсдийг нь зарцлаад эхэлсэн нь даанч харамсалтай.

Өөр нэг эх сурвалжийн хэлснээр бол Насан нь Өмнөговь аймагт үйл ажиллагаа явуулж байгаа хятадын компаниудтай дотно харьцаа тогтоож тэдний урагшаа гаргаж байгаа бараа таваарын дор малын мах их хэмжээгээр гаргадаг тухай ч дуулгасан юм.Мөн тэрээр хавар болохоор ямааныхаа хамаг ноолуурыг самнаж аваад түүхийгээр нь гаргадаг байна.     Ноолуурыг    хилээр гаргахыг хорьсон байхад На баян дураар ноолуур гаргаж байгааг өнөө хэр таслан зогсоохгүй байгаа нь тун хачирхалтай.

Хэдхэн жилийн өмнө таваг шел, таван мантууны мөнгөө хураахаар орж ирсэн Насан хэмээх энэ эр өнөөдөр мянга гаруй малтай төдийгүй нутгийн иргэдээс бага малуудыг нь түүж, худалдаж авах болсон гэдэг. Өмнөговийн зарим хүмүүсийн ярьснаар, бага мал худалдаж аваад тэрээр урд хөрш рүү гаргаж, монгол малын амтат мах хэмээн нэг кг-ыг нь 20 мянган төгрөгөөр зардаг сурагтай. Үүнийг нь ч үнэн гэж батлах хүмүүс байсан бөгөөд На баян дандаа төллөх зусаг хонь, зусаг ямаа, эсвэл гунжин үнээг худалдаж авдаг учир мал нь өсөхөөс яахав. Мөн Land-200 жийп унаж байснаа өдгөө цоо шинэхэн LЕХ-US-570 жийп авч унажээ. Ийнхүү нэг хэсэг малыг нь өөртөө авч, нөгөө хэсэг малыг нь нутаг руугаа гаргаж ашиг хонжоо олж буй хятад эр На баяны сэтгэл үүгээр дууссангүй. Тэрээр сүүлийн үед монгол эхнэртэй болох талаар ихээхэн бодож, хэд хэдэн айлын охинтой учир ургуулах болсон гэнэ. Монголын өмнөд хэсэгт хятад мянгат малчин эр ийнхүү дураараа авирлаж байхад Баянхонгор аймагг ч бас нэгэн мянгат малчин хятад эр тодроод           байгаа аж.

Баянхонгор аймгийн Баянлиг суманд нутагладаг хятад эр Вэй Лю гэх эр өөртөө мөн л Баатар хэмээх монгол нэр өгч, тэнд байнга       суурьшин амьдрах болсон гэнэ. Тэрээр нэгэн цагт бас л Насан шиг өдрийн хоолныхоо үмх талхны төлөө Монголд орж ирсэн гэнэ. Улаанбаатарт барилгын ажлын шугамаар орж ирээд, цалингаа буусан өдөр архидан согтуурсны гайгаар хамаг бичиг баримтаа хаячихсан аж. Нэгэнт бичиг баримтгүй, дээр нь визийн хугацаа дуусчихсан байсан болохоор оруулж ирсэн хятад залуу нь түүнийг өөрөө замаа мэд гээд ажлаас нь хөөжээ. Ингээд хүмүүсээс дуулж мэдсэнийхээ дагуу Баянхонгор аймгийн хилийн зурвасаар шөнө дөлөөр нутаг руугаа гарах тооцоотойгоор замын машинд дайгдан суусаар байгаад Баянлиг суманд ирсэн аж.

 Ингээд хил гарахаар Шинэжинст сумыг зүглэн явж байхдаа эзгүй талд төөрч будилан харангадаж үхэхийн даваан дээр нэгэн монгол бүсгүй амийг нь аварч, гэртээ авчран асарч тойлсон байна. Олон хоног явснаас болж, хөл нь идээлж шархалсан, мөн өлсч цангасан тэрээр хэд хоног бүсгүйгээр асруулж тэнхэрсэн ч гэрээс нь явсангүй. Нутгийн хүмүүсийн хэл амнаас жийрхсэн бүсгүй хөөж туугаад ч нэмэр болоогүй аж. Хэдэн өдөр бүсгүйг ажиглаж суусан тэрээр нэгэн өдөр өглөө эртлэн босч, хамаг ажилд нь тусалж, хонь малыг нь үнэнч хариулснаар эзэн болох эхлэл нь тавигджээ. Бүсгүй саалийн хэдэн үнээ, самнах цөөхөн ямаатай өөрийнхөө амьдралыг аваад явчихдаг өрх толгойлсон бүсгүйчүүдийн нэг байсан нь хятад барилгачин эрд бөөн завшаан болжээ.

Элдэв янзаар татаж чангаахгүй, илүү дутуу юм нэхэхгүй, өглөө босоод л малыг нь хариулаад орой тоо ёсоор нь авчирдаг хятад эртэй нэг л өдөр хөнжлөө хувааж хэвтэх болсон гэдэг. Тэдний амьдрал ч дороо дээшилж, хятад эр Вэй дотор хүний зангаар, суусан газраасаа хүртэл шороо атгасаар нэг л мэдэхэд ямаа нь дангаараа 700 гаруй хүрч, нутгийн ядруухан айлыг хаяандаа буулгаж, хамтран хариулахаас өөр аргагүй болжээ. Ердөө хоёр жилийн дараа мал нь 2000 гарч, дахин нэг айлыг хажуудаа нүүлгэн ирж, гурван гэрийн арваад хүнийг хөлслөн ажиллуулж эхлэв. Харин Баатарынх энэ жил малаа тоолуулахад 4200 гарсан бөгөөд өдгөө түүний мэдэлд дөрвөн гэрийн 14 хүн хар бор хамаг ажлыг нь нугалж, харин нутаг руугаа нэг ч зоосгүй гүйж явсан Баатар Улаанбаатар хотын хамгийн үнэтэй тансаг хороололд таван өрөө байранд тарвалзан хэвтэж сууна.

Мянгат малчин хятад эр Баатарын 4000 гаруй малынх нь талаас илүү хувь нь ямаа гэнэ. Зөвхөн энэ хавар тэрээр ямааныхаа ноолуураас 100 гаруй сая төгрөг халааслачихаад сууж байгаа аж. Тэрээр хамаг хар бор ажлаа нутгийн малчдаар хийлгэчихээд, насаараа мал дагаж амьдарсан тэдэнд мал маллах арга ухааныг зааж зааварлаж зогсдог нь гайхалтай. Ямаа самнаж, хонь гаргахыг эрчүүдэд нь өөрөө биечлэн үзүүлж, үнээ сааж, өрөм загсаахыг эхнэрүүдэд нь зааж пээдэлздэг сурагтай. Өвлийн хахир цагт тэрээр Улаанбаатар хотын дулаан байранд, эсвэл саяхан худалдаж авсан Бээжингийн тансаг хаусандаа тухалж хэвтэж байгаад дулаан орохоор Баянлиг суманд ирж, өдөр болгон малаа тоолон сууж шар шүдээ ярзайтал гарган, шүлсээ гүд гүд хийтэл залгиж суудаг гэнэ.

Дээр нь сум орон нутгийнхаа төсөв, хандивт хэдэн төгрөг шиддэг тул сумынхан нь бараг л эзэн хаан шиг өргөмжлөх нь холгүй сууна. Төрийн алдаатай бодлого, монголчуудын хэнэг-гүй зангаас болж, ийнхүү бүгд гаднын сайхан орныг мөрөөдөж хилийн дээс алхаж явах зуур барилга дээр ажиллахаар ирж байсан хятадууд эхнээсээ мянгат малчид болоод эхэллээ.

 ”Одоо цаг” сонин