"Дарлуулсан" Монголчууд болчих вий!!! дээ гэх айдас сүүлийн үед мэдрэгдэх боллоо. Өдөр ирэх тусам лангуун дээрх эд зүйлс, хүнсний ногоо, гурилан бүтээгдэхүүний үнэ нэмэгдэж байгааг хэн хэнгүй мэдэрч байгаа гэдэг нь тодорхой.

Хэдэн жилийн өмнөөс "доллар" хэмээх ногоон цаасны аясаар манай улсын эдийн засаг хөлбөрч, үндэсний мөнгөн тэмдэгт үнэгүйдэж эхэлсэн. Эрх баригчдийн зүгээс ам.долларын ханшийг барьж болно гэж амласнаас үүдэн бүүр ч хөөрөгдөөд ч авсан байж болзошгүй. "Үнэ тогтворжуулах" хөтөлбөр хэрэгжүүлж цөөхөн хэдэн компанид хөрөнгө оруулж жинхэнэ утгаар нь "хөөрөгдөл"-д хүргэсэн.

Одоо харин бид хэн нэгнээс амлалт нэхэхээсээ нэгэнтээ өнгөрсөн. Үүний оронд эдийн засгаа аврах, хэрхэн зөв үр дүнтэй ажил хийх хэрэгтэй вэ? гэдгийг эдийн засагчид Ерөнхий сайдад зөвлөхийг гуйх үлдлээ. Түүнд "зөвлөх"-үүд нь зөвлөдөггүй биш зөвлөдөг байх, гэхдээ яаж идэх талаар. Ингэж хардахын учир нь түүний зөвлөхүүдийн орооцолдоод буй хэргээс харахад хангалттай.

"Эдийн засгийн эрчимжүүлэх-100" хоног 7 хүрэхгүй хоногийн дараа дуусна. Гэхдээ энэ ажлын үр дүн нь урт хугацааны дараа гарах юм гэнэ лээ. Ажлын хэсгийн нөхдүүд ийн онцолсон юм.

"ЭЗЭН-100" хоногоос хойш эдийн засаг улам доройтолд орсон. Үндэсний агаарын нисэх хүчний байгууллага дампуурсан. Мөн олон хувийн хэвшлийн байгууллагууд зээлээ төлж чадахгүйд хүрч үүдээ барьсан. Долларын ханш 1800 давчихлаа, мах, талхны үнэ нэмэгдсэн гээд тоочоод байвал олон зүйл бий.

Монголбанкны мөнгөн тэмдэгт, үнэт зүйлсийн газрын захирал П.Сүхбаатар төгрөгийн ханш суларсан шалтгааны талаар "Ам.доллар хомсдож, эрэлт нийлүүлэлт багассанаас болж төгрөгийн ханш суларч, ам.доллар чангарч байна. Энэ хэрээр гадаад валютын нөөц багасч байгаа. Гэхдээ валютын нөөцөө боломжит төвшинд байлгахад алт тушаалт нөлөөлнө. Алтаа заавал ам.доллар болгож валютын нөөцөд оруулахгүйгээр алтаар нь нөөцөө бүрдүүлж болно" гэлээ.

Энэ оны эхэнд 1659 төгрөгтэй тэнцэж байсан ам.долларын ханш 1872 хүрч, 213 төгрөгөөр буюу 14 хувиар өслөө. Валютын ханшаа дагаад инфляци өсчихнө.  Үүнээс дүгнэхэд манай эдийн засагчдын хэлээд байдаг нөгөө үйлдвэрлэлээ хөгжүүлж, дэмжиж чадаагүй нь гай энэ. Төгрөгөө үнэ цэнэгүйдүүлж "Ноён доллар"-ыг хэт шүтэн бишрэлт юунд авч ирэв.

Одоо хэн нэгний буруутгахын оронд "юунаас болж долларын ханш өсөөд байна. Яаж зөв аргаар буулгах уу. Төгрөгийн үнэ цэнийг олохын төлөө л дор бүрнээ бөндгөрүүдээ ажиллуулах цаг ирчихлээ". Өөрөөр хэлбэл, долларт "Дарлуулсан монгол улс" болоход ойрсон. Ам.долларын ханшийг өсөхгүй гэх. Гэсэн хэдий ч нэмэгдсээр, хүнсний гол нэрийн болоод өргөн хэрэглээний бараа бүтээгдээхүний үнэ үргэлжийн мөнх долларын ханштай холбогдсоор...

Х.Даваа