2015 оны Эдийн засагчдын чуулга уулзалт энэ өдрүүдэд болж байна. Уг чуулганыг Ерөнхий сайд Ч.Сайханбилэг нээж үг хэлсэн. Түүний хэлсэн үгийг мэргэжилтнүүд анхааралтайгаар ажиглаж, дүгнэлж хийж эхэллээ.

 

Юун түрүүнд түүнийг ИТГЭЛЦЭЛ нэртэй чуулгандаа ИТГЭЛГҮЙүг хэллээ гэж олон нийт үзэж байна.  

 

Нэгдүгээрт, тэрбээр Оюутолгойн ил уурхайн хөрөнгө оруулалт, далд уурхайн бүтээн байгуулалтаа шууд залгуулж чадаагүйн дийлэнх буруу нь  бидэнтэй хамаатай гэдгээ тодорхой жишээгээр хэлсэн. Үүнийхээ дараа маш ноцтой мэдээллийг хийсэн нь “Дээрээс нь Рио Тинто компанийн Монголын засгийн газрыг буруутгасан ар, араасаа цуварсан мэдэгдлүүд, биднийг буруушаасан хэвлэл мэдээллийн хэрэгслүүдээс гадна дотны олон хувь хүмүүс мэдээ, мэдээлэл бэлтгэн тараасан нь нөлөөлсөн” гэх өгүүлбэр байлаа.

 

Энэ бол Монгол улсын Ерөнхий сайд Оюутолгойн хөрөнгө оруулагч Рио Тинтод итгэх итгэлгүй болсны илрэл. Рио Тинто компани нь Монголын Засгийн газрыг гадны хэвлэлүүдээр төлбөр төлж муулуулж байсан талаарх мэдээлэл хэдэн сарын өмнө цацагдсан.

 

Үүнийг битүү утгаар нь Ерөнхий сайд Эдийн засгийн форум дээр хэлж байна гэдэг нь гадныханы анхаарлыг ихээхэн татсан зүйл боллоо.

 

Түүний хэлснээс үзвэл Рио Тинтогийн биднийг буруушаасан мэдэгдлүүд нь Монголд хөрөнгө оруулах гэж байсан гадны хөрөнгө оруулагчдыг үргээхэд том түлхэц болсон байна. Тэгэхээр Рио Тинто биднийг хорлосон болж таарах нь. Үүнийг нь Ерөнхий сайд олон нийтэд мэдээлж байгаагаас үзвэл Рио Тинто, Монголын Засгийн газрын хооронд итгэлцлийн үнэр ч алга. Ерөнхий сайд Ч.Сайханбилэгийг баримттайгаар энэ зүйлийг ярих байсан гэж үзэх хүмүүс ч байна. Тодорхой баримт ч үгүй байж хамтрагч компанийхаа талаар ийм мэдэгдэл хийх нь өөрөө Рио Тинтогийн Монголд итгэх итгэлийг сулруулах талтай ч байж юм. Хамтрагчид бие, биенээ харилцан ил, далдаар муулаад байвал ямар ч том төсөл амжилттай ч цааш явах нь эргэлзээтэй.

 

Хоёрдугаарт, Ерөнхий сайд Ч.Сайханбилэг Оюутолгой гацаанд орсонд “Бид л буруутай” гэж голлон ярьсан нь олон нийтэд бас нэгэн хардлагыг төрүүлээд байна. Тодруулбал тэрбээр Оюутолгойн асуудлаар “Монголын засгийн газар нөгөө талдаа огт мэдэгдэлгүй шинээр өсөн нэмэгдэх рояалти татвараар 450 тэрбум төгрөг авна гэдгээ жилийнхээ төсөвт шууд тусгасан. Татварын нэг байцаагч  компани дансыг шууд хааснаар бүх мөнгөн урсгал гадаад банкуудаар дамждаг болсон. Манайд хийсэн, хийх гэж байгаа хамгийн том хөрөнгө оруулалт хэдэн арван жилээр үргэлжлэх  хамтрагчийн үйл ажиллагаанд ийм зүйл удаан хугацаанд үргэжлжилсэн гэж бодохоор толгой сэгсэрмээр” гэж хэлсэн.

 

Түүний Рио Тинтог өмгөөлж хэлсэн үг бүрийг ажиглавал тэрбээр Оюутолгойгоос 30 сая ам.доллараа авахгүй байхаар Сэм Уолштой тохиролцсоных гэх хардлага олон нийтэд төрөөд байна. Оюутолгой төслийн нэгдүгээр шатны бүтээн байгуулалтын явцад татвар дутуу төлсөн хэргээр Татварын ерөнхий газар өнгөрсөн зургаадугаар сард “Оюутолгой”-д 127 сая ам.долларын акт тавьсан. Улмаар ТЕГ-ын дэргэдэх маргаан таслах зөвлөлөөс түүнийг 30 сая ам.доллар болгож бууруулаад байсан билээ. Гэхдээ Сэм Уолш монголд ирэхийнхээ өмнөхөн “Рио Тинто” болон “Туркойз хилл ресурс” компанийн зүгээс татварын актыг хүлээн зөвшөөрөхгүй бөгөөд маргаан шийдэгдэхгүй бол олон улсын Арбитрын шүүхэд хандана гэж мэдэгдсэн юм.

 

Сэм Уолш Монголд ирээд Ерөнхий сайд Ч.Сайханбилэгтэй уулзсан нууц уулзалтаараа татварын асуудлыг бүрэн шийдвэрлэсэн байх магадлал өндөр байгаа. Өөрөөр хэлбэл  Оюутолгой 30 сая ам долларын татварын өрөө Монголд өгөхөөргүй болж тохиролцсон байж болох юм.

 

Ингээд Ерөнхий сайд 30 сая долларыг авахгүй болсон гэдгээ эвтэйхэнээр хэлж “Өнгөрсөн хугацаанд бид буруу ажиллаж итгэлийг нь алдсан” гэх үгээр халхавч хийж тайлбарлаж буй нь түүний Эдийн засгийн форумыг нээж хэлсэн үгээс ажиглагдаж байна.

 

Тэрбээр ирэх ням гаригт энэ талаараа ард түмэндээ албан ёсоор мэдээлнэ. Тэр үед чухам энэ талаар Ерөнхий сайд ярих магадлал тун өндөр боллоо.

Т.Хулан