Шинэчлэлийн Засгийн газар орон сууцны бодлогоо зарлаад байгаа. Шинэ бодлогоор зээлийн хүү жилийн найман хувьтай байна.

Тухайн жилийн инфляциас хамаарч дээшээ доошоо тус бүр нэг хувиар хөдөлнө. Иргэд өмнө нь 50 хувийн гүйцэтгэлтэй орон сууцанд захиалга өгч, хөтөлбөрт хамрагдаж байсан нь орон сууцны үнийг хөөрөгдсөн. Тиймээс энэ удаад зөвхөн бүрэн ашиглалтад орсон орон сууцнаас сонголт хийх боломжтой.

Орон сууцны метр квадратын тухайд 80 ам.метрээс хэтрэхгүй. Монголбанк, Эдийн засгийн хөгжлийн яам, Барилга хот байгуулалтын яам шинэ хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхэд хамтрах юм. Одоогоор эдгээр гурван яамны хамтарсан ажлын хэсэг гарч шинэ хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх журмыг боловсруулж байгаа аж.

Тавдугаар сар гэхэд журмаа батлуулаад, хөтөлбөрийг хэрэгжүүлж эхэлнэ гэсэн мэдээллийг Барилга хот байгуулалтын яамнаас өглөө. Ямартай ч тавдугаар сараас эхлэн Орон сууцны шинэ хөтөлбөр хэрэгжиж эхлэх бололтой. Гэхдээ өмнөх хөтөлбөр шиг утга, замбараагаа алдахгүй гэсэн баталгаа одоогоор лав харагдахгүй байна.

Орон сууцтай болох гэсэн эрэлт одоо ч гэсэн их хэвээр байгаа. Гэтэл жилд баригдаж буй орон сууцны хүрэлцээ хэр байна вэ. Нийслэлийнхний 60 хувь нь гэр хороололд амьдарч байна. Гэр хороололд 160 мянга гаруй өрх  бий гэсэн судалгаа бий.

Эдгээрийн 50 хувь нь шинэ байранд орохыг хүснэ гэж тооцвол 80 орчим мянган өрх болж байна. Өмнөх орон сууцны зээлийн хөтөлбөрөөс ялгаатай нь энэ зээлд бүх банкууд оролцоно. Өөрөөр хэлбэл, иргэн Дорж гэрээсээ гараад аль ч банкинд хандаад зээлээ авах нь. Ямар нэгэн саад тотгор, хүнд суртал, оочер үүсэхгүй гэдгээрээ онцлогтой. Мэдээж сайн хэрэг.

Гэхдээ энэ эрэлтийг хангах ашиглалтад орчихсон байр байна уу. Ялангуяа иргэд зээлээ төдийлөн хүнд суртал, чирэгдэлгүйгээр авч болох үед шүү дээ. Зээл олголтын хурдыг орон сууцны нийлүүлэлтийн хурд гүйцэх үү гэх асуулт гарна. Одоогоор ашиглалтад орчихсон байгаа орон сууц одоогоор 1150 л байна. Үүн дээр 90-99 хувийн гүйцэтгэлтэйг тооцвол 439, 80-89 хувьтай 129 орон сууц байгаа аж. Бүгдээрээ энэ хавар ашиглалтад орно гэж тооцвол ойролцоогоор 1700 орчим орон сууцыг иргэдэд зээлээр олгох боломжтой гэсэн үг. Үүн дээр нэмээд энэ онд ашиглалтад орохоор төлөвлөгөөтэй байгаа ч санхүүжилтийн асуудалтай байгаа орон сууцнуудад засгаас мөнгө гаргаж өгөхөөр болсон.

Уг асуудлыг судалж, үе шаттайгаар санхүүжилт олгох ажлыг арилжааны банкуудаар дамжуулан зохион байгуулахыг үүрэг болгосон байгаа. Засгийн газар нийлүүлэлтийг дэмжихээр ажиллаж байгаа нь сайн хэрэг. Замын-Үүдэд үүсдэг гацааг арилгасан барилгын материалын үйлдвэрлэлийг дэмжиж эхэлсэн. Энэ утгаараа нийлүүлэлт дээр тийм ч хүндрэлтэй асуудал үүсэхгүй гэж Засгийн газар үзэж буй. Гэхдээ эргэлзээ байсаар л байна.

Үүнээс гадна бас нэг “асуултын тэмдэг” нь яах аргагүй санхүүжилт. Ипотекийн корпорациар дамждаг ч бай, ОССК, эсвэл арилжааны банкууд өөрсдөө шууд хийдэг ч бай ямар нэгэн байдлаар санхүүжилтэд төр оролцохоос өөр аргагүй. Арилжааны банкуудын орон сууцны зээлийн хүү ойролцоогоор 16-17 хувь, хугацаа нь 15 жил байгаа. Үүнийг арилжааны банкууд өөрсдийн боломжит эх үүсвэр болон хүчин чадал, зах зээлийн эрэлт зэргийг үндэслэн гаргаж буй. Арилжааны банк 20 жилийн хугацаатай зээл олгохын тулд 20 жилийн хугацаатай эх үүсвэр олох ёстой. Урт хугацаатай эх үүсвэр төдийлөн байдаггүй учраас орон сууцны зээлийн хугацаа 15 буюу харьцангуй бага байгаа юм. Үүндээ таарсан хүү нь 15-17 хувь гэсэн үг. Засгийн газар үүнийг найман хувь болгох нь. Үүний тулд найман хувийн хүүтэйгээр, 20 жилийн хугацаатай гаргах боломжтой эх үүсвэрийг арилжааны банкуудад байршуулах болов уу.

Ипотекийн корпорацийг дэмжээд явна гэсэн ерөнхий ойлголт байгаа. Монголын ипотекийн корпораци 2001 онд байгуулагдсан. Байгуулагдсанаасаа хойш өөрсдийн боломжоороо арилжааны банкуудын зээлийн багцыг худалдан авч, хоёр дахь зах зээлд гаргаж, ипотекийн зах зээлийг хөгжүүлэхээр ажиллаж буй.

Гэхдээ одоо болтол үйл ажиллагаа нь хангалттай өргөжин тэлж чадаагүй. Худалдаж авсан, зарсан эх үүсвэрүүд нь бараг л дуусчихсан гэж энэ салбарын зарим эдийн засагчид хэлдэг. Зах зээлээс шинээр худалдан авах багц нь ч хомс. Тэгэхээр ипотекийн корпорацийг дэмжээд явъя гэсэн ч засгаас мөнгө гаргаж л таарах нь. Тэр мөнгө хангалттай байж чадах уу. Мөнгийг хаанаас гаргах вэ гэх зэрэг асуудал тодорхойгүй байгаа юм.

Удахгүй батлагдах журмаар бүх зүйл тодорхой болох байх. Орон сууц худалдан авах сонирхолтой хүмүүс, арилжааны банкууд, орон сууц барьж буй барилгын компаниуд хоорондын харилцааг маш нарийн зохицуулах ёстой. Ямар нэгэн алдаа гарвал орон сууцны үнэ өсдгөөрөө өсөөд л, иргэд хохирох биз. Нөгөөтэйгүүр сайн ч бай, муу ч бай журмаа хурдан батлаад, ажлаа эхэлмээр байна. Уг нь өнгөрсөн бямба гарагийн хуралдаанаар журмыг батлуулна гэх мэдээллийг өгч байсан. Гэвч өнгөрсөн долоо хоногт Ерөнхий сайдыг огцруулах асуудал гарч ирснээр Засгийн газрын ажил удааширчээ.

Одоо ярьж байгаагаар бол шинэ орон сууцны хөтөлбөрт алдаа, цоорхой бараг л харагдахгүй байна. Санхүүжилтийн механизмаа зөв шийдчихвэл харьцангуй зах зээлийн жамаараа хэрэгжээд явах боломжтой  хөтөлбөр. Эрэлт болон нийлүүлэлтийн харьцааг алдахгүй байхад нэлээд анхаарч байх шиг байна. Эрэлт ихэссэн үед нийлүүлэлт дээр ямар нэгэн гацаа үүсэхгүй. Түүнчлэн иргэд зөвхөн бэлэн болчихсон, ашиглалтад орсон орон сууцнаас сонголтоо хийнэ. Заавал шинэ орон сууц байх албагүй.

Өмнө нь ашиглалтад орчихсон, хуучин орон сууц байсан ч болно. Орон сууцны үнэ нь  хэт хямдхан байвал худалдан авах боломжтой хүмүүсийн тоо тэр хэрээр ихсэх учраас метр квадратыг 80 хүртэлх ам.метр байхаар тогтоосон гэх мэтчилэн зөв зүйтэй шийдэл олон харагдаж байгаа. Гагцхүү өмнөх хөтөлбөр шиг зүгээр л шоу болчихгүй байх гэж найдъя.

Л.Энхдэлгэр