Төв цэвэрлэх байгууламжийн үйл ажиллагаа болон шинэ төв цэвэрлэх байгууламжийн ажлын явцыг өчигдөр сурвалжиллаа.

Төв цэвэрлэх байгууламж өнөөгийн байдлаар хоногт 160-210 мянган метр куб бохир ус хүлээн авч 70-80 хувьтай цэвэрлэн байгальд нийлүүлж байна. Шинэ цэвэрлэх байгууламж 2025 онд ашиглалтад орно. Одоогийн байдлаар барилга байгууламж, шугам хоолой угсралтын ажил 85 хувьтай байна. Ирэх наймдугаар сард анхны бохир усыг хүлээн авч туршилтын шатанд шилжинэ. Биднийг төв цэвэрлэх байгууламжийн инженерүүд үндсэн гурван цэвэрлэх шат дамжилгатай танилцууллаа. Эхний дамжилга нь Насосны станц буюу бохир уснаас ахуйн хог хаягдал ялгах механик цэвэрлэгээ хийгддэг станц. Тус станц нойлын цаас, ариун цэврийн хэрэглэл, хоолны хаягдал, даавуу, үс, хүүхдийн памперс гэх мэт усанд уусдаггүй ахуйн хаягдлыг ялган цэвэрлэдэг. Энэхүү үйлдлийг гүйцэтгэх төхөөрөмжид шаардлагатай цэвэрлэгээг ажилтан хүрз, гапуугаар хийдэг. Өдөрт 4-5 тонн ахуйн хог хаягдал гардаг. Иргэд суултуурт ахуйн хог хаягдал хийдгээс үүдэж энэхүү хүндрэл учирдаг байна. Мөн арьс шир, ноос ноолуур боловсруулах 53 үйлдвэрээс үйлдвэрийн бохир ус Урьдчилан цэвэрлэх байгууламжаар дамжуулан төв цэвэрлэх байгууламжид нийлүүлдэг бол бусад 27 үйлдвэрийн хаягдал бохир ус урьдчилан цэвэрлэгээ хийгдэлгүйгээр тус байгууламжид ирж байна.

Дараагийн зогсоол лаг усгүйжүүлэх байгууламж байлаа. Өмнө нь лаг усгүйжүүлэх байгууламжгүй байхад лагийг 3-4 жил ил задгай хатаадаг байсан бол тус байгууламж бий болсноор хоногт 900-1300 метр куб лагийг усгүйжүүлж байна. Үүний үр дүнд лаг илүү хурдан хатдаг байна. Түүний дараа нэг, хоёрдугаар тунгаагуурыг харуулсан бөгөөд тэдгээр нь харьцангуй үнэр бага байлаа. Учир нь үнэр саармагжуулах ажил хийгдсэн ба хлороор халдваргүйжүүлэх ажил мөн хийгдэх аж. Эцсийн шат нь “UB” байгууламжаар дамжиж Туул голд цэвэршсэн усыг нийлүүлдэг. Ирж байгаа бохирдлын хэмжээ стандартаас 2-4 дахин өндөр, бохир усны гидравлик ачаалал их байгаагаас биологи цэвэрлэгээний процесс хэвийн явагдах боломжгүй байгааг инженерүүд онцолж байв.

-Та Төв цэвэрлэх байгууламжид хэд дэх жилдээ ажиллаж байна. Ажлын байранд шаардлагатай хувцас, хэрэглэлээр хангагдаж байна уу?

-Би хоёр дахь жилдээ Төв цэвэрлэх байгууламжид ажиллаж байна. Ажлын байрны нөхцөл бол мэдээж хүнд, мөн хортой. Миний ажиллаж байгаа лаг усгүйжүүлэх хэсэгт тоног төхөөрөмжийн эвдрэл их гардаг

Жилд хоёр удаа эрүүл мэндийн үзлэг оношилгоонд хамрагддаг. Мөн ажлын гараа бүр дээр хоргүйжүүлэх зорилгоор бидэнд сүү өгдөг журамтай. Нийт ажилчдын маань 60 хувь нь эрэгтэй. Ажлын хэрэгслээ тогтмол хэрэглэдэг. Миний одоо хэрэглэж байгаа маск гэхэд үнэрийг 100 хувь шүүхгүй. Мэдээж хорт хийнээс тодорхой хэмжээнд хамгаалах шүүлтүүртэй. Халууцах нь бага.

-Таны ажиллаж байгаа станц нь ямар үүрэгтэй дамжлага вэ?

-Лаг усгүйжүүлэх байгууламж юм. Миний үүрэг энэхүү байгууламжийн эвдрэл гэмтлийг засварладаг. Тухайлбал, насосын ажлын дугуй, шугам хоолой, хаалтад хаягдал ноос орж механник гэмтэл үүсгэж байна. Түүнчлэн боолт, ремээн, шургуу зэрэг зүйлс амархан хугардаг. Учир нь энэхүү станц нь зогсолтгүйгээр жилийн бүх өдөр ажиллаж байдаг. Эвдрэлийг цаг тухайд янзлах нь миний үүрэг. Иргэддээ хандаж хэлэхэд, бидний хийдэг ажлыг ойлгож, хүндлээрэй. Битгий суултууртаа ахуйн хог хаягдал хаяарай. Муухай үнэр нь хоёр хоногийн дараа гардаг. Ажлын онцлог болохоор яалтай билээ.

Төв цэвэрлэх байгууламжийн дарга О.Оюунбаяр: -Төв цэвэрлэх байгууламжийн үндсэн үүрэг нь ахуйн бохир усыг цэвэрлэх үүрэгтэй. 2013 оноос тус байгууламж ачааллын хувьд анх төлөвлөгдсөн хүчин чадлаас илүү ачаалал авч хүндрэл үүсээд байсан. Гэхдээ өнгөрсөн жилүүдэд бүтээн байгуулалт, засвар үйлчилгээ, өргөтгөлийн ажлуудын үр дүнд хүчин чадал нь тодорхой хэмжээнд нэмэгдсэн.

Байж болох хамгийн оновчтой чиглэл, шийдлээр ажиллаж байна. Ирэх жилүүдэд Төв цэвэрлэх байгууламжийн ачаалал нэмэгдэх төлөвтэй байна. Төв цэвэрлэх байгууламж нь анх 1963 онд ашиглалтад орохдоо лагийг ил задгай хатаах, түүний дараа устгалд оруулах шат дамжлагатай баригдсан. Сүүлийн жилүүдэд хүлээн авч байгаа бохир усны голлох үзүүлэлтүүдийн бохирдлын хэмжээ нэмэгдэж байна. Шинэ төв цэвэрлэх байгууламж нь лагийг далд хэлбэрт байлгах төлөвлөлттэй. Үүний үр дүнд үнэртэх асуудал гарахгүй юм.

Түүгээр зогсохгүй лагийг исэлдүүлсний үр дүнд хийн түлш үйлдвэрлэх боломжтой. Барилга хот байгуулалтын яамны төслийн нэгж рүү хандаж та бүхэн илүү дэлгэрэнгүй мэдээлэл авч болно.

Иргэд дунд нийтлэг буруу ойлголт байдаг нь нийслэлд үнэртэж байгаа үнэр бүр Төв цэвэрлэх байгууламжаас үнэртэж байгаа гэх юм. Үнэр бүр эзэнтэй, хотод үнэртэж байгаа бүх муухай үнэр төв цэвэрлэх байгууламжаас улбаагүй.

Тухайлбал, “Очир дагинас” ХХК өнгөрсөн намар устгалд оруулах ёстой хийн бодисоо шугамын хоолой руу асгасан байж болзошгүй гэж гүтгэгдсэн шүү дээ. Эцэст нь тухайн компани буруугүй байсан. Үүнтэй ижил нийслэлд үнэртэж байгаа муухай үнэр бүр Төв цэвэрлэх байгуулжаас гараагүй. Төв цэвэрлэх байгууламжийг тойроод маш олон арьс шир, өлөн боловсруулах үйлдвэр байрлаж байна. Эдгээр үйлдвэрүүд ч тодорхой хэмжээний муухай үнэр ялгаруулж байгаа юм. Мөн байгууламжийг тойрсон 500 метрийн радиуст хүн амьдрах ёсгүй юм гэв.

Н.Нарванчин