Саяхан Турк улсын нийслэл Стамбул хотноо “Гези” цэ­цэрлэгт хүрээлэнг устгаж,  ху­дал­дааны төв бай­гуулах төсөл гарсан. Гэтэл тус улсын иргэд жагсаал хийж, бослого дэгдээн байж уг цэцэрлэгт хүрээлэнгээ хам­гаалан авч үлдсэн байдаг. 
 
Тэгвэл  манай нийслэлд ч ийм зүйл болоход тун ойрхон байна. Учир нь нийслэлийн хамгийн том талбайтай Бота­никийн цэцэрлэгт хү­рээлэн тө­рийн эрх мэ­дэлтнүүдийн гарт ороход бэ­лэн болжээ.Энэ талаар тус цэцэрлэгийн ажилчид харьяа БШУЯ, БОНХЯ-нд хандаж, улмаар хүчин мөхөстдөг дээрээ тулаад байсан юм. 
 
Харин өчигдөр Байгаль орчин, ногоон хөгжлийн дэд сайд Б.Тулга уг цэцэрлэгт хүрээлэнтэй танилцаж ажилч­дын үзэл бодлыг сонслоо. Түүнч­лэн энэ цэцэрлэгийн ну­тагт баригдахаар хөрөнгө мөнгө нь төсөвт суусан боловч барих зөвшөөрөл олгоогүй ургамлын үр хадгалах лабо­раторийн зураг төслийг хотын Ерөнхий инженер, архитектор Н.Нацагдорж баталсныг гар­дуулсан юм. 
 
ШУА-ийн Ботаникийн хү­рээлэнгийн Ботаникийн цэ­цэрлэгт нь эрдэм шинжилгээ, сургалт, гэгээрэл, танин мэ­дэ­хүй, соёл амралтын бай­гууллага бөгөөд манай ор­ны байгалийн ба гадаадын гаралтай төрөл бүрийн гоёл чимэглэл, хүнс, тэжээлийн ашигт, ховор, ховордсон ур­гамлыг тарималжуулж, нутаг­шуулж, хамгаалдаг судалгаа шинжилгээний гол төв юм. Тус цэцэрлэг нийт 34 га газартай аж. 
 
Гэтэл цэцэрлэгийн ба­руун хэсгийн 17 га газарт сургууль, цэцэрлэг, эмнэлэг барина гэж   Нийслэлийн Засаг дар­гын орлогч Ц.Энхцэнгэл мэдэгд­жээ. 
Харин Хууль зүйн сайд Х.Тэмүүжин зүүн хэсгийн 5.5 га газарт Хууль зүйн музей барина гэсэн албан бичиг хүргүүлсэн байна.  
 
Түүнчлэн урд хэсгээр нь гэр хорооллын дахин төлөв­лөлтийн зам явахаар зураг гарсан аж. Ийнхүү 24.5 га газраа алдах дээрээ тулсан та­лаар ажилчид нь хэлж бай­лаа.
Энэ 24.5 га газарт ховор суулгац, улаан номонд ор­сон эмийн ургамал олон зүйл хамрагдаж байгаа аж. 
 
Тус цэцэрлэгийн эрх­лэгч С.Жамъянсүрэн “1964 онд Сайд нарын зөв­лө­лийн тогтоолоор анх Ботаникийн цэцэрлэгт хү­рээлэн байгуулагдсан. Ин­гээд мод үржүүлгийн буюу дендрологийн судалгааны газ­рыг шилжүүлж, үйл ажил­лагаагаа явуулж байсан. 
 
Гэтэл 1990-ээд оны эхээр хөрөнгө мөнгөгүйн улмаас Ботаникийн цэцэрлэгт нэг харуул, эрдэм шинжилгээний 3-4 ажилчин л ажиллах болсон. Тухайн үед иргэд түлш, түлээгүй байна гээд цэцэр­лэгийн модод руу дайрч бай­­сан.
 
Харин 2008 оноос  бид шинээр зурвас гаргаж, эхнээс нь шинэчлэл хийгээд явж бай­на. Бид нийслэлийн хөрсөнд тохирохгүй, ургаж чадахгүй хат­сан моддыг ч судалж, хэвээр нь үлдээдэг. 
 
Гэтэл хүмүүс эдгээр хатсан модыг хараад биднийг ажлаа хийхгүй байна гэдэг. Үүний улмаас ургамлын нэрийн ге­нийн банк  байгуулах зураг төслийг НЗДТГ-аас бат­лаагүй байсан” гэв. 
 
Ховор болоод ховордсон, мөхөж үгүй болсон ургам­луудын генийн фондыг хам­гаалах, цаашид үржүүлэх нөхцөлийг бүрдүүлж буй энэ жижигхэн барилгыг барь­чихвал сургууль, цэцэрлэг, эмнэлэг, цаашлаад зам барина шүү гэж эрх бүхий албан тушаалтнууд барьцжээ. Уг нь бол тус цэцэрлэгт дээрх барилгууд бүү хэл лаборатори ч барих ёсгүй гэж иргэд үздэг.
 
Энэ үеэр БОНХ-ийн дэд сайд Б.Тулга “40-50 жил хө­дөлмөрлөж байж бүтээсэн зүй­­лээ талаар нэг тарааж, устгаж болохгүй. Миний харж байгаагаар Ботаникийн цэцэрлэгт хүрээлэнгийн аж­лыг зогсоохын тулд төсвийг нь зориуд танаж, лууль ша­рилжаар дүүрсэн газар хэмээн тал талаас нь газрыг нь авах гэж байгаа бололтой. Бид үүний эсрэг  хамтарч ажил­лана. 
 
Энэ цэцэрлэг нийслэлийн иргэд, гадаадын жуулчид ховордсон ургамал, моддыг харахаар зорьдог газар байгаасай. Ингэхийн тулд энэ газрыг авч үлдэх шаард­лагатай байна” гэв.
 
Манай орны болон гадаад орны нэн ховордсон ургамлууд Ботаникийн цэцэрлэгт хүрээ­лэнд өнгө өнгөөрөө алаглан ургаж байгааг харахад эрдэм­тэд, ажилчид маш их хөдөлмөрлөж буй нь илт. Энэ цэцэрлэгт хүрээлэнд эмийн нэн ховордсон ургамал, цэ­цэгс, гоёл чимэглэлийн бут сөөг, нарс улиасны суулгац гээд төрөл төрлөөрөө ургадаг аж. 
 
Ботаникийн цэцэрлэгт хү­рээ­лэнд 24 цэцэрлэгч ажил­лах ёстой. Гэтэл одоогоор ер­дөө тавхан цэцэрлэгч, эрдэм шинжилгээний до­лоон ажил­тан, дөрвөн манаач­тайгаар үйл ажиллагаагаа явуулж байна. Иймээс ч зарим хэсгээр нь лууль шарилж зэрэг хогийн ур­гамал ургажээ.
 
Гэсэн хэдий ч нийслэлийн ногоон бүсийн 1/5 хэсэг болох энэхүү цэцэрлэгээ бүрэн бүтэн байдлаар нь хадгалж, төсөв хөрөнгө, боловсон хүчнийг нь нэмэгдүүлж чадвал сур­гуу­лийн сурагчдын амралт, чөлөөт цагаа өнгөрөөдөг, та­нин мэдэхүйн хичээл оруул­даг, аялал жуулчлалын гол талбай ч болгох боломж бий гэдгийг Ботаникийн цэцэрлэгт хү­рээлэнгийн ажилчид хэлж бай­лаа. 
 
Э.Мөнхзаяа, Г.Онон 
 
Эх сурвалж: